Հայաստան-Իրան համատեղ զորավարժություն. ի՞նչ ուղերձ է ուղղված տարածաշրջանին
Ապրիլի 9-10-ը Հայաստանի և Իրանի զինված ուժերը սահմանային գոտում համատեղ հակաահաբեկչական զորավարժություններ են անցկացնում։ Պաշտոնապես՝ մարզում են սահմանների պաշտպանությունը ահաբեկիչների հնարավոր հարձակումների դեմ, սակայն փորձագետները տեսնում են նաև քաղաքական ենթատեքստ՝ կապված տարածաշրջանում վերջին ամիսներին սրված լարվածության հետ։
Իրանի և Հայաստանի ռազմական համագործակցության խորացում
Զորավարժությունները կանցկացվեն համաձայնեցված սցենարով, սակայն առանց սահմանների խաչաձևումի. հայկական ստորաբաժանումները գործելու են Հայաստանի տարածքում, իրանականը՝ Իրանի տարածքում։ Այս մոտեցումը թույլ է տալիս պահպանել երկու երկրների սուվերենությունը՝ միաժամանակ ցույց տալով փոխադարձ պատրաստակամություն։
Վերջին տարիներին Երևանն ու Թեհրանը աստիճանաբար խորացնում են ռազմական և անվտանգային համագործակցությունը։ Պատճառները հասկանալի են.
- Իրանը դեմ է Ադրբեջանի և Թուրքիայի կողմից նախաձեռնված «Զանգեզուրի միջանցք» նախագծին, որը կարող է փոխել տարածաշրջանի աշխարհաքաղաքական դասավորությունը։
- Հայաստանը, կորցնելով Ռուսաստանի վստահությունը, փնտրում է նոր դաշնակիցներ՝ իր հարավային սահմանի անվտանգությունն ապահովելու համար։
Տարածաշրջանային դերակատարների ռեակցիան
Ադրբեջան և Թուրքիա
Բաքվի կառավարությունը վաղուց է ահազանգում, որ Հայաստանը և Իրանը ռազմական դաշինք են ձևավորում իր դեմ։ Այս զորավարժությունը կարող է ևս սրել լարվածությունը, հատկապես հաշվի առնելով, որ Իրանը բացահայտ դեմ է արտահայտվել Բաքվի՝ Սյունիքի միջոցով «միջանցք» ստեղծելու ծրագրերին։
Ռուսաստան
Չնայած Մոսկվան դաշնակից է և՛ Հայաստանի, և՛ Իրանի, Երևանի և Թեհրանի մերձեցումը կարող է անհանգստացնել Ռուսաստանին, քանի որ այն ձգտում է պահպանել իր մենաշնորհային ազդեցությունը Հարավային Կովկասում։
Արևմուտք (ԱՄՆ, ԵՄ)
Վերջին երկու տարիներին Հայաստանը զգալիորեն մերձեցել է Արևմուտքի հետ՝ մասնակցելով ՆԱՏՕ-ի հետ համատեղ զորավարժությունների և ստորագրելով մի շարք համաձայնագրեր։ Սակայն այս քայլը կարող է բարդացնել Երևան-Վաշինգտոն հարաբերությունները, հատկապես հաշվի առնելով, որ ԱՄՆ-ն և Իրանը գտնվում են սրածակ հակամարտության մեջ։
Ի՞նչ սպասել հաջորդիվ
Այս զորավարժությունը ցույց է տալիս, որ.
- Հայաստանը չի պատրաստվում հրաժարվել Իրանի հետ համագործակցությունից, նույնիսկ եթե դա բարդացնում է արևմտյան ուղղությունը։
- Իրանը պատրաստ է ակտիվորեն միջամտել տարածաշրջանային անվտանգության հարցերին, հատկապես եթե դա վերաբերում է Ադրբեջանի և Թուրքիայի ազդեցության ընդլայնմանը։
- Ռուսաստանը կարող է արձագանքել՝ փորձելով վերահսկել Երևանի քայլերը, որպեսզի չկորցնի իր դիրքերը տարածաշրջանում։
Հարցը մնում է բաց. կհասնի՞ արդյոք այս համագործակցությունը ռազմական դաշինքի մակարդակի, թե՞ կմնա սահմանափակ համատեղ զորավարժությունների շրջանակներում։ Պատասխանը կախված կլինի և՛ տարածաշրջանում լարվածության մակարդակից, և՛ Հայաստանի՝ Արևմուտքի ու Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների դինամիկայից։