Ի՞նչ է սպասվում ԱՄՆ-ում․ Հայաստանն ու Ադրբեջանն արդյո՞ք մոտ են համաձայնությանը
Վերջին օրերին քննարկվում է ԱՄՆ-ում Հայաստանի ու Ադրբեջանի ղեկավարների հանդիպումը։ Ըստ աղբյուրների՝ սպասվում է պայմանագիր կնքել։ Ինչպես հայտնում են տարածաշրջանային աղբյուրները, Հայաստանն ու Ադրբեջանը պատրաստվում են Վաշինգտոնում ստորագրել փոխըմբռնման հուշագիր՝ վերահաստատելով իրենց հանձնառությունը՝ խաղաղության հասնելու ճանապարհին։
Անսպասելի այս զարգացումը, ըստ բրիտանական Middle East Eye-ի, կարող է նոր փուլ սկսել հարևան երկու երկրների միջև տասնամյակներ ձգվող հակամարտության կարգավորման գործընթացում։ Աղբյուրները նշել են, որ ստորագրումը նախատեսվում է այս ուրբաթ։ Հայտնի է նաև, որ ԱՄՆ նախկին նախագահ Դոնալդ Թրամփը պատրաստվում է ընդունել Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևին Սպիտակ տանը՝ ստորագրման արարողությանը մասնակցելու նպատակով։
Թեև դեռևս խոսք չի գնում վերջնական խաղաղության պայմանագրի ստորագրման մասին, նախատեսվում է, որ երկու առաջնորդները կստորագրեն «մտադրությունների նամակ»՝ որպես ուղենիշ և հիմք հետագա փաստաթղթերի մշակման համար։ Սա կարող է դիտարկվել որպես կարևոր դիվանագիտական ձեռքբերում՝ հատկապես ամերիկյան ներգրավվածության համատեքստում։
Այնուամենայնիվ, բանակցությունների ընթացքը միանշանակ չէ։ Չնայած մարտին կողմերը մոտեցումներ էին գտել խաղաղության պայմանագրի շուրջ, Բաքուն շարունակում է լրացուցիչ պահանջներ ներկայացնել, որոնց թվում՝ Հայաստանի Սահմանադրության փոփոխությունը։ Սա, ինչպես մասնագետներն են ասում, կարող է էական խոչընդոտ հանդիսանալ վերջնական համաձայնագրի ստորագրման համար։
Մյուս խնդրահարույց կետը մնում է այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցը, որի վերաբերյալ վերջերս թուրքական կողմը հանդես էր եկել նոր առաջարկով։ Ըստ տեղեկությունների՝ ԱՄՆ դեսպան Թոմաս Բարաքը պաշտոնապես առաջարկել է, որ ամերիկյան ընկերությունը վարձակալի միջանցքը 100 տարով։ Սակայն հայկական կողմը մերժել է՝ պնդելով, որ իր ինքնիշխան տարածքը չի կարող փոխանցվել որևէ երրորդ կողմի։
Թուրքիայի առաջարկած ձևաչափով՝ կողմերը պետք է համաձայնություն տար մասնավոր կառույցի ստեղծման շուրջ, որը կվերահսկեր միջանցքը։ Սակայն այստեղ ևս անհամաձայնություններ են ի հայտ եկել. Հայաստանը պահանջել է, որ այդ կառույցը գործի նաև Նախիջևանի հատվածում, ինչը անընդունելի է համարել Բաքուն։
Հիշեցնենք, որ հուլիսի 10-ին Փաշինյանն ու Ալիևը հանդիպել էին Աբու Դաբիում, որտեղ շուրջ հինգ ժամ տևած բանակցություններից հետո կողմերը վերահաստատել էին իրենց պատրաստակամությունը՝ շարունակելու երկկողմ ուղիղ բանակցությունները և խորացնել վստահության մթնոլորտը։
Այս ամենի ֆոնին սպասվող Վաշինգտոնյան հանդիպումը կարող է դառնալ շրջադարձային, եթե այն իսկապես ծառայի որպես հենք երկարաժամկետ խաղաղության պայմանագրի համար։