Հայաստանում բենզինի գինը ամենաբարձրն է ԱՊՀ երկրների ցանկում
Հայաստանում բենզինի գինը շարունակում է ամենաթանկը լինել ԱՊՀ երկրների ցանկում։ Ըստ globalpetrolprices-ի Հայաստանում բենզինի գինը (ԱԻ 95 (Պրեմիում)) 531 դրամ է։
Տնտեսագետ, գիտությունների թեկնածու Նարեկ Կոստանյանը նշում է, որ ներմուծողները այդ գինը հիմնավորում են առքի գնով, նաև տրանզակցիոն ծախսերով (գործարքների/գործողության իրականացման ընթացքում առաջացող ծախսեր) և իրենց շահույթի մարժայով։
Եթե նայենք, թե հարևան երկրներում ինչ գներ են ու Հայաստանում, ապա բենզինի գինը մեզ մոտ հասնում է Եվրոպայում բենզինի գների մակարդակին։ Եթե Հայաստանում 1.31 եվրո է, Եվրոպայում 1․6-ից 2 եվրո է։ Սակայն, այնտեղ նվազագույն աշխատավարձը ու Հայաստանի նվազագույն աշխատավարձը, գրեթե տասն անգամ տարբեր են։
ԱՊՀ երկրների շարքում Հայաստանում բենզինի գինը ամենաբարձրն է։ Չդիտարկելով Իրանին (այնտեղ բենզինի գինը կազմում է 11 դրամ)՝ հարևան երկրներից բենզինի արժեքով ամենամոտը Թուրքիան է (483 դրամ)։ Վրաստանի հետ մոտ 80 դրամի տարբերություն կա (434 դրամ)։
Ինձ թվում է գործ ունենք օլիգոպոլ շուկայի հետ (մրցակցային շուկա, որտեղ առաջատար են մի քանի ձեռնարկություններ, որոնք իրենց մոտ են կենտրոնացնում այս կամ այն արտադրանքի հիմնական զանգվածի արտադրությունը և վաճառքը)։ Կան 5-ից 6 ներմուծողներ, չնայած որ ներմուծողները ավելացան վերջին տարիներին, բայց ինչպես հասկանում ենք, դա որևէ դրական ազդեցություն չունեցավ շուկայի վրա։ Եթե նախկինում ինչ-որ տատանումներ էին լինում, թեկուզ կարճաժամկետ, հիմա երկար ժամանակ է՝ բավականին ֆիքսված է գինը՝ 500-ից 530/540 դրամ։
Գնի կարգավորման ու բենզինի գին սահմանելու մասին Կոստանյանը հավելեց, որ «խաղացողները» համաձայնության թիվ են սահմանում։
Իհարկե, նրանք բացահայտ չեն ասում, բայց դա էլ հիմնավորում են տրանզակցիոն բարձր ծախսերով։ Պետք է վերահսկող մարմինները տրանզակցիոն ծախսերի լուրջ վերլուծության վրա կենտրոնանան՝ արդյոք դրանք ուռճացված են, նկարած թվեր են, թե իրականում բարձր են տրանզակցիոն ծախսերը, և դրանով հիմնավորված է նաև բարձր գինը։ Այդ ինֆորմացիան, բնականաբար, պետք է թափանցիկ ու հասարակության լայն շրջաններին հասանելի դառնա։
Այն հարցին, թե արդյոք բենզինի նման գինը պայմանավորված է նաև մեծմասամբ Ռուսաստանից ու Իրանից բենզինի ներկրմամբ, տնտեսագետը պատասխանեց, որ կարևոր է այս պարագայում դիտարկել մոտակա երկրներին, քանի որ հեռու երկրների ներմուծելն ավելի թանկ կլինի։ Կարող ենք նավթ արտահանող երկրներից ներմուծել, հիմնականում Ռուսաստանից և Արաբական երկրներից։
Կոստանյանը այս համատեքստում կարևորեց նաև դրամի արժևորումը։
Վերջին 2-3 տարիներին 25 %–ով արժևորվել է դրամը։ Ստացվում է, եթե դրամի արժևորումը չլիներ, 700 դրա՞մ էր լինելու բենզինը։ Եթե դրամը արժեզրկվի, այսինքն՝ դոլարը բարձրանա, այդ ժամանակ ներմուծողները ասելու են՝ մենք դոլարով ենք գնում բենզինը կամ այլ արժեքով, որի նկատմամբ մեր դրամը արժեզրկվել է, բնականաբար, կհիմնավորեին գնի բարձրացումը՝ ասելով՝ թանկ դոլար ենք գնում, թանկ էլ բենզին ենք ներմուծում։ Բայց այդ դեպքում մեր դրամը 25 %–ով արժևորվել է, բայց բենզինի շուկայում դա չի արտացոլվել։
Աշխարհում բենզինի գինն ամենաբարձրը Հոնկոնգում է՝ 1282 դրամ, ամենացածրը Իրանում՝ 11 դրամ։