Սահմանից այս կողմ Արցախն ապրում է․ Սառնաղբյուր

Հեռու, այնտեղ, որտեղ երկինքն ավելի մաքուր էր, որտեղ գարունները բուրում էին սարերի օդով, մնաց իմ տունը… Մնաց վառարանի տաք շունչը, որ ձմռան ցրտին մեզ էր գրկում, մնաց այգու կեռասենին, որ գարնանը առաջինն էր ծաղկում…Հիմա այնտեղ լռություն է։ Չկա վառարանի տաքուկ շունչը, որ կլսվեր մութ երեկոներին, չկա մրգերի բույրով ծանրաբեռնված սեղանը։ Մնաց միայն կարոտը՝ դռան շեմին նստած, սպասելով մեր վերադարձին…

Արցախից տեղահանված, 18-ամյա Ալյոնա Գաբրիելյանն իր «Լեռնային երկրից մի պատառիկ» գրքում այսպես է նկարագրում սահմանից այն կողմ մնացած իր գյուղն ու գյուղի հանդեպ զգացումները, սերը, կարոտը։ Սահմանամերձ Սառնաղբյուր գյուղը թշնամուց 500 մետր էր հեռու, բայց անգամ այդ ժամանակ գյուղն ապրում էր իր դժվարություններով ու հոգսերով։ 2023 թվականի սեպտեմբերին գյուղը, ցավալիորեն, տեղահանվեց։

Առաջին գյուղերից մեկն էր, որ ռմբակոծվեց։ Ռուսական զորքը փակել էր գյուղ մտնող ճանապարհը։ Վիրավորներ կային, գերեվարված դիակներ։ Եթե շտապօգնությանը թույլ տային մտնել գյուղ, երկու երեխաները, վիրավորները, գուցե, կփրկվեին։ 

Սառնաղբյուրը մեծ գյուղ չէր։ 60-70 բնակիչ ուներ։ Ալյոնան հիշում է իր գյուղի առօրյան․

Գյուղում անասնապահությամբ էինք զբաղվում, բայց 2020 թվականի պատերազմից հետո անհնար էր դրանով զբաղվել։ Գյուղի տղամարդիկ մինչև սեպտեմբերին տեղի ունեցած դեպքերը՝ հուլիս-օգոստոս ամիսներին, շրջում էին գյուղում, անվտանգությունը հսկում։ Մենք նաև մեղվաբուծությամբ էինք զբաղվում։ Ապրուստի միջոցներ կար։ Գյուղում ապրելը, ընդհանուր առմամբ, հեշտ էր։ Մանավանդ բլոկադայի ժամանակահատվածում քաղաքում ավելի դժվար էր ապրել, քան գյուղերում։ Անտառին մոտ էինք, փայտի խնդիր չկար։ Միակ խնդիրն այդ ժամանակ տրանսպորտն էր, գազի-բենզինի բացակայությունը։

Ալյոնան պատմում է, որ կողքի դպրոց գնալը ևս խնդիր էր, որովհետև թշնամիները մեքենայի վրա էլ էին կրակում։ Սառնաղբյուրի դպրոցը տարրական էր, հինգ աշակերտ էին սովորում։ Նրանցից երկուսը զոհվել էին։ 

Նա դեռ չհրատարակված գրքեր ունի։ «Վերքի ու ելքի երկիր» գիրքը առաջինն է։ Գրել է 2020 թվականին։ Ամեն մի վերքից հետո նա ելքեր էր փորձում գտնել։ Երեք տարի անց վերջացրեց նաև «Լեռնային երկրից մի պատառիկ» գիրքը։ Հույս ուներ, որ բլոկադան կավարտվեր ու նորից կապրեին բնականոն հունով։

Այն ժամանակ չհրատարակեցի, որովհետև մտածում էի՝ կարող է գրքերը Արցախ չհասնեին։ Այդ ժամանակահատվածում հայկական նախշերով, հայկական տառերով ոչ մի բան չէին թողնում Հակարիի կամրջից դեպի Արցախ։

Հիմա Ալյոնան իր ընտանիքի հետ տեղահանվել է Հայաստան։ Ընտանիքն ապրում է Արարատի մարզի Եղեգնավան գյուղում, ինքը՝ Երևանում՝ սովորելու համար։ Բայց իրենց հայրենի գյուղը իրենց սրտում է։ 

Սառնաղբյուրի ջուրը դեռ հոսում է, սարերը դեռ իրենց տեղում են։ Իսկ ես գիտեմ, որ իմ տան պատերը չեն մոռացել մեզ, ինչպես մենք չենք մոռացել նրանց (հատված՝ «Լեռնային երկրից մի պատառիկ» գրքից)։