Ինչո՞ւ է պետությունը սահմանափակում գնորդներին տրվող անձնական զեղչերը
Հայաստանում շուտով հնարավոր է չկարողանաք սակարկել և մեծ զեղչեր ստանալ նույնիսկ այն խանութում, որտեղ վաղուց եք գնում։ Պետությունը պատրաստվում է սահմանափակել այս երևույթը՝ մտավախություն ունենալով, որ դրա միջոցով որոշ բիզնեսներ խուսափում են հարկերից։
Մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովը (ՄՊՀ) առաջարկում է, որ այսուհետ գնորդին տրվող անհատական զեղչը չգերազանցի վաճառվող ապրանքի 10 տոկոսը։ Այս սահմանափակումը հիմնականում կազդի կահույք վաճառող, շինանյութի ու այլ ոչ սուպերմարկետային խանութների վրա, որտեղ զեղչերն ավելի հաճախ պայմանավորվում են տեղում։
Ըստ հանձնաժողովի անդամ Տիգրան Մարկոսյանի՝ որոշ գործարարներ օգտագործում են այս մեխանիզմը ոչ թե գնորդին հաճոյանալու, այլ հարկային տեսչությանը մոլորեցնելու համար։ Երբ փաստաթղթերում նշվում է ավելի ցածր գին՝ զեղչի անվան տակ, դա նշանակում է՝ պակաս հարկեր, պակաս եկամուտ պետբյուջե։
Իհարկե, այս սահմանափակումը չի ազատում բիզնեսներին հարկերը վճարելու պարտականությունից։ Եթե նույնիսկ վաճառքն իրականացվում է 10%-ից ցածր զեղչով, բայց այդ գինը խախտում է հարկային օրենսդրության պահանջները (օրինակ՝ վաճառվում է ինքնարժեքից ցածր), ապա Պետեկամուտների կոմիտեն կարող է կիրառել տուգանքներ։
Հանձնաժողովն ուշադրությամբ հետևելու է հատկապես շուկայում գերիշխող դիրք ունեցող խոշոր ցանցերի գործողություններին՝ որպեսզի դրանք չչարաշահեն իրենց ուժը և արհեստական զեղչերով շուկայից դուրս չմղեն փոքր բիզնեսին։
Ի՞նչ է սա նշանակում հասարակ գնորդի համար. Եթե դուք սովոր եք գնումներ կատարել փոքր խանութներից և սովորաբար «զեղչով են տալիս», ապա հնարավոր է առաջիկայում այդ զեղչերը նվազեն կամ լրիվ դադարեն։ Խանութները կարող են ասել՝ «զեղչ չի կարելի անել, պետական սահմանափակում կա»։
Այս քայլը, մի կողմից, կարող է բարելավել հարկային կարգապահությունը, բայց մյուս կողմից՝ սահմանափակի նաև փոքր բիզնեսների ճկունությունը։ Իսկ գնորդի տեսանկյունից՝ կորում է այն «անձնական կապի» մթնոլորտը, որը բնորոշ էր հայկական առևտրին։
Պետական այս առաջարկը դեռ քննարկման փուլում է և հավանաբար օրենքի ուժ կստանա առաջիկա 2-3 ամիսների ընթացքում։