Աշխարհում թանկանում է մի մետաղ, որի հանքերը կան նաև Հայաստանում
Վերջին շաբաթներին համաշխարհային շուկայում կտրուկ թանկացել է մի հազվագյուտ մետաղ՝ ռենիումը։ Դրա գինը կարճ ժամանակում հասել է մինչեւ 2,4 հազար դոլարի մեկ կիլոգրամի համար։ Շատերին այս մետաղի անունը գուցե ծանոթ չէ, բայց ռենիումը կարևոր դեր ունի բարձր տեխնոլոգիաների ոլորտում՝ հատկապես ավիացիայում, տիեզերագնացության մեջ, բժշկության մեջ, անգամ նավթամշակման արդյունաբերությունում։
Ու հետաքրքրականն այն է, որ այս մետաղը արդյունահանվում է նաև Հայաստանում։
Ի՞նչ է ռենիումը և ինչի՞ համար է օգտագործվում։ Ռենիումը չի օգտագործվում առօրյայում։ Այն հանդիպում է հիմնականում պղնձի և մոլիբդենի հանքերում, և դուրս է գալիս որպես համընթաց (կողքի) արտադրանք։ Բայց դրա պահանջարկը մեծ է այնպիսի ոլորտներում, որոնք սնում են աշխարհի տեխնոլոգիական հեղափոխությունը։
75%-ը օգտագործվում է ավիացիայում ու տիեզերագնացության մեջ՝ բարձր ջերմաստիճանի դիմացկուն բաղադրիչների արտադրության համար։ Գործածվում է նաև նավթամշակման արդյունաբերությունում, որպես կատալիզատոր։ Վերջին տարիներին ռենիումը սկսել են կիրառել բժշկական իմպլանտների արտադրության մեջ։
Այսինքն՝ այս մետաղը հայտնվել է «ապագայի նյութերի» շարքում։ Ի՞նչ է փոխվել վերջին շաբաթներին։ Չինաստանում, որը տեխնոլոգիական առաջատարներից է, ռենիումի պահանջարկը կտրուկ աճել է։ Մի կողմից՝ շուկայում ակտիվացել են ներդրողները, որոնք ռենիումը դիտում են որպես եկամտաբեր և պաշտպանիչ ակտիվ։ Մյուս կողմից՝ Չինաստանի օդատիեզերական արդյունաբերությունը, որն աճում է արագ տեմպերով, մեծ քանակով ռենիում է գնում։
Արդյունքում՝ ռենիումի գինը մեկ կիլոգրամի համար աճել է 1,8-2 հազար դոլարից՝ մինչև 2,4 հազար դոլար։ Այս թանկացումը դեռ շարունակվում է։
Ի՞նչ կապ ունի Հայաստանը։ Այստեղ, մասնավորապես պղնձամոլիբդենային հանքավայրերում, ռենիում է արդյունահանվում որպես կողմնակի արտադրանք։ Չնայած մեր երկրում այս մետաղի արդյունահանման ծավալները համաշխարհային չափանիշներով մեծ չեն, ռենիումի գնի աճը կարող է որոշ տնտեսական ազդեցություն ունենալ։
Եթե պահանջարկը պահպանվի բարձր մակարդակի վրա, հնարավոր է, որ Հայաստանը ավելի ակտիվ սկսի օգտագործել իր ռեսուրսները և նույնիսկ փորձի ավելացնել ռենիումի վերամշակման կարողությունները։ Սակայն այստեղ հարց է՝ արդյոք մեր հանքարդյունաբերությունը պատրաստ է այդ մարտահրավերին։
Գուցե, սա շուկայի հերթական «տաք ալիքն» է՝ կապված ներդրողների ակտիվությամբ։ Սակայն, ռենիումը կարող է դառնալ երկարաժամկետ ներդրումային նյութ՝ հաշվի առնելով դրա կարևորությունը ապագայի տեխնոլոգիաներում։
Ինչո՞ւ պետք է Հայաստանին հետաքրքրի այս ամենը։ Հայաստանն ունի ռենիում, որը թանկանում է։ Աշխարհում ռենիումի տարեկան արտադրությունն ընդամենը 60-80 տոննա է, ինչը այս մետաղը դարձնում է չափազանց սակավարժեք։ Եթե ռենիումը դառնա ստաբիլ պահանջարկ ունեցող նյութ, ապա Հայաստանը կարող է շահել՝ թե՛ արդյունահանման, թե՛ վերամշակման մակարդակում։